302. Ընդգծված բառն ի՞նչ է ցույց տալիս և ի՞նչ հարցի է պատասխանում:

            Օրինակ՝
Երկինքն անծայրածիր է: — Երկինքն ինչպիսի՞ն է:
Այգում վարդ բացվեց: — Վարդը ի՞նչ եղավ:
Դու իսկական երեխա ես: — Դու ո՞վ ես:

            Ճանապարհորդը շատ հետաքրքրասեր էր:- Ճանապարհորդը ինչպիսին է
            Մեր տունը արևոտ է:- տունը ինչպիսին է
            Առավոտյան թռչնակը նորից երգեց:— թռչնակը ինչ արեց
            Երեխաների սենյակն ընդարձակ էր: — սենյակը ինչպիսին է
            Վարագույրի հետևում թաքնվածը ես էի: — թաքնվածը ով է
            Հեռուներից եկած առաջին արագիլը սա է: որնը է

303. Կետերի փոխարեն մի բառ գրի՛ր, որն ընդգծված բառի հետ պատասխանի ի՞նչ է անում, ի՞նչ է լինում, ո՞վ է, ի՞նչ է, ո՞րն է կամ ինչպիսի՞ն է հարցին:

            Օրինակ՝
Գայլը ոռնում է:
Ճռռացողը դռնակն էր:
Այգին դեղին է:

            Կակաչը կարմիր է:
            Ես ով եմ:
            Մտնողը ուրախ է:
            Կաթիլը փոքր է:
            Ընկերս բարի է:
            Եղանակը պայծառ է:
            Իմ ծննդավայրը գեղեցիկ է:

304. Նախադասության մեջ կետերի փոխարեն գրի՛ր մի բառ, որն ընդգծված հատկանիշը վերագրի առարկային:

            Փուչիկը գունավոր է:
            Անձրևը հորդ է:
            Դուք գեղեցիկ եք:
            Նա բարի է:
            Կինը երիտասարդ է:
            Երկինքը մաքուր է:

305. Կետերի փոխարեն մի բառ գրի՛ր, որը նախադասության ընդգծված բառին վերագրվող հատկանիշ արտահայտի:

            Օրինակ՝
Եղնիկը զգուշավոր է:
Դու աշակերտ ես:

Տերևը փայլուն է:
Ես ով եմ:
Մեր բակը մաքուր է:
Ջրի թագավորությունը շքեղ է:
Արևը հսկա պայծառ է:
Այս տարին երկար է:

Մենք այսօր խոսել ենք քոլեջի ուսանողների հետ փայտփորի մասին։ Փայտփորները փոքր կամ միջին չափսերի թռչուններ են։ Աշխարհում կան 209 տեսակ, իսկ Հայաստանում 7 տեսակ։ Կանաչ փայտփոր, միջին փայտփոր, խայտաբղետ փայտփոր, սիրային փայտփոր, սև փայտփոր, վիզգցուկ փայտփոր և այլն։ Փայտփորները ունեն շատ ամուր կտուց, որի շնորհիվ նրանք կարողանում են ծառը ծակել։ Նրանք ունեն լեզու, որը տեղավորվում է նրա գլխի մեջ։ Նրանք օգնում են բնությանը՝ ծառի մեջից հանում են վնասակար միջատներ։

Դասընթաց 3

Ստեղծագործական աշխատանք

— Ես մահճակալն եմ և ես այսօր ուզում եմ պատմել իմ բողոքները։ Բողոքներս շատ-շատ են ։ Ես մենակ առավոտներն եմ հանգստանում, իսկ գիշերվա մասին էլ չեմ ուզում խոսել, գժանոց է։ Երբ երեխաները հոգնած գալիս են տուն, նրանք պառկում են ուղիղ դեմքիս վրա և ոչ ոք չի հարցնում, ես քնած եմ թե չէ, խայտառակություն։ Գալիս են, պառկում են իմ վրա, հերիք չէ, վրաս փշուր են թափում, ջուր են թափում։ Եվ ամենավատը․․․ բերանիս մեջ մազեր են թափում և այնքան եմ նյարդայնանում։ Ինձ միայն մայրիկն է մի քիչ սիրում, որովհետև ինձ լվանում է, փռում, արրդուկում և այդպես ամեն օր։

Մենք այսօր քոլեջի ուսանողների հետ քնարկել ենք արագիլի մասին։ Արագիլները լինում են 2 տեսակ, մեկը սպիտակ իսկ մյուսը սև։ Սպիտակ արագիլները ապրում են սյուների, արձաների, էլէկտրոսյուների վրա, իսկ սև արագիլը ապրում է ժայռերի վրա։ Արագիլները ունենում են 1-7 ձագ եթե ձագը հիվանդ է լինում կամ թույլ, նրանց բույնից ներքև են գցում։ Նրանք կանգնում են մի ոտի վրա, որ տաքանան կամ հանգստանան։

Դասընթաց 2

306. Տրված առարկաներին երկուական հատկանիշ վերագրի՛ր: Ստացված նախադասությունների մեջ գրածդ բառը կամ արտահայտությունն ինչպե՞ս կանվանես:

            Օրինակ՝
Օր – Օրը պայծառ է: Օրը մթնեց:
            Նկար, թիթեռ, անտառ, քույր, ճամփորդ:

307. Փորձիր բացատրել, թե ինչո՞ւ են նախադասությունների մեջ ընդգծված բառերն անվանում ստորոգյալ (ստորոգել — հայտնել, տրամաբանորեն ինչ-որ բան վերագրել առարկային, առարկայի մասին եղածը հաստատել):

            Վաղուց արդեն սարերը կանաչ են:
            Նրա ծիծաղն անգամ սիրելի է:
            Արագիլը ճնճղուկի ձագերին պաշտպանում էր օձից:
            Արագիլը հավատարիմ թռչուն է:
            Այդ թռչունի հայրենիքը մեր բակի ծառն է:
            Հորեղբայրը դժվար ճանապարհով էր եկել:
            Ցերեկները սովորաբար մի քիչ քնում է:
            Ամպերը գունդ-գունդ կուտակվել էին:

308. Տրված նախադասություններից հերթով բառեր հանի՛ր այնպես, որ ամեն անգամ պահպանվի նախադասությունը:

Օրինակ՝

Տիրակալն իր սիրելի անտառի հարազատ խշշոցը հիշեց:
Տիրակալը սիրելի անտառի հարազատ խշշոցը հիշեց:
Տիրակալը սիրելի անտառի խշշոցը հիշեց:
Տիրակալը անտառի խշշոցը հիշեց:
Տիրակալը խշշոցը հիշեց:
Տիրակալը հիշեց:
Հիշեց

Ամառային արեգակը շիկացրեց բազմահարկ տների պատերը:
Ամառային արեգակը շիկացրեց տների պատերը։
Արեգակը շիկացրեց տների պատերը:
Շիկացրեց տների պատերը:
Շիկացրեց պատերը:
Շիկացրեց։

Հետո այդ հսկայական արձանը տեղափոխեցին գետափ:
Հետո հսկայական արձանը տեղափոխեցին գետափ:
Հետո արձանը տեղափոխեցին գետափ:
Արձանը տեղափոխեցին գետափ:
Արձանը տեղափոխեցին:
Տեղափոխեցին:

 Հռչակավոր ճարտարապետի հանճարը միայն ճարտարապետությամբ  չսահմանափակվեց:
 Հռչակավոր ճարտարապետի հանճարը ճարտարապետությամբ  չսահմանափակվեց:
Հռչակավոր ճարտարապետի հանճարը  չսահմանափակվեց:
Հռչակավոր ճարտարապետը  չսահմանափակվեց:
Ճարտարապետը  չսահմանափակվեց:
Չսահմանափակվեց:

Սերունդները երկար հիշեցին նաև այդ մեծ գիտնականին:
Սերունդները երկար հիշեցին նաև մեծ գիտնականին:
Սերունդները երկար հիշեցին մեծ գիտնականին:
Սերունդները երկար հիշեցին գիտնականին:
Սերունդները հիշեցին գիտնականին:
Սերունդները հիշեցին:
Հիշեցին:

Աշխարհը հնազանդորեն փռվեց Ալեքսանդրի ձիու ոտքերի առաջ:
Աշխարհը փռվեց Ալեքսանդրի ձիու ոտքերի առաջ:
Աշխարհը փռվեց ձիու ոտքերի առաջ:
Աշխարհը փռվեց ձիու առաջ:
Աշխարհը փռվեց ձիու:
Աշխարհը փռվեց:
Փռվեց:

Մենք այսօր ունեցել ենք քոլեջի ուսանողների հետ դասընթաց այսօր մենք խոսել ենք բուերի մասին։ Բուերը վայրի կենդանիներ են, նրանք կարողանում են գլուխը պտտեցնել 180 աստիճան։ Նրանց աչքի վրա կա պաշպանիչ շերտ, որը պաշտպանում է աչքերը որսի ժամանակ։ Բուերի տեսակները 157 են աշխարհում, իսկ Հայաստանում 7ը։ Նրանց թևերի հաստության պատճառով նրանք ոչ մի աղմուկ չեն հանում թռչելուց։ Նրանց ականջները տարբեր բարձրության վրա են մեկը վերև մյուսը ներքև, որ մեկը լսի վերև իսկ մյուսը ներքև, որ որս անեն։

Դասընթաց 1

1.Задайте вопросы к выделенным словам.

Полетели пчёлки к яблоньке.

(К чему полетели пчёлки)

По крыше дома тяжело застучал крупный дождь.

(По чему тяжело застучал крупный дождь)

Паук по паутине долез до ветки орешника.

(По чему долез до ветки орешника)

Мальчику нравились насекомые: стрекозы, кузнечики

(Кому нравились насекомые)

По небу плывут лёгкие облака.

(По чему плывут лёгкие облака.)

Ветер по морю гуляет и кораблик подгоняет.

(По чему гуляет ветер)

2.Прочитайте текст. Напишите ответы на вопросы.

Летом Миша с другом жил на даче. Они помогали дедушке. С дедушкой они работали в поле и

на огороде. Друзья часто ходили на озеро ловить рыбу. Вечером они возвращались домой с богатым уловом. Дома из рыбы варили уху.

1. С кем жил Миша на даче?

С другом

2.С кем они работали в поле?

С дедушкой

3.Куда ходили друзья?

Ходили на озеро ловить рыбу

4.С чем они возвращались домой?

С богатым уловом. Дома из рыбы варили уху.

3.Прочитайте и подумайте, почему от Гены спрятались грибы? Выпишите выделенные слова и поставьте к ним вопросы.

Однажды ребята пошли в лес(куда) за грибами. Гену (кого) с собой они не взяли. Он деревья ломал, в птиц из рогатки стрелял(что делал). Вернулись ребята с полными корзинами. Гена(кто)позавидовал ребятам. Схватил самую большую(какую) корзинку и побежал в лес. Под кустом(где) он нашёл рыжик. Вырвал(что сделал) его с корнем и бросил его в корзинку. Под ёлкой н увидел старый белый гриб(что). Гена наступил на гриб ногой и зашагал дальше. Испугались грибы и спрятались(что сделали) от Гены.

4.Спишите предложения, раскрывая скобки.

Павлик мечтал встретиться (с кем?) (волшебником).

Он вернулся домой (с чем?) с (победой, подарком, цветами).

Маша была довольна (чем?) (встрече, подарком).

Родители гордились (кем?) (сыном, сестрой).

5.Впишите окончания существительных. Устно поставьте к ним вопросы.

1.         Сладко пахло клубникой, земляниками, малиной

2.         За речкой    тянутся широкие поля.

3.         Мы с бабушкой       вместе сажали рассаду. А Катя ходила с подругой     по саду.

4.         Всё небо затянуло большой тучей        .

5.         Самолёт летит над пустыней    .

6.Впишите окончания существительных и вопросы к ним.

За домом (где) был большой сад с фруктовыми деревьями.

Мороз разукрасил лес снегом       и инеем     . (чем)

Весёлая речка покрылась льдом         . ( чем )

С болота несёт холодом   и туманом  . (чем)

Собака охотника стоит под деревом       ( чем) и

смотрит на добычу.

Вечером я с приятелем   (с кем) сидел в парке.

Վաղ միջնադարյան հայկական ճարտարապետության ամենանշանավոր հուշարձաններից Արուճի տաճարը գտնվում է գյուղի արևելյան մասում: Ըստ մատենագրական տեղեկությունների և եկեղեցու արևելյան ճակատին պահպանված շինարարական արձանագրության, Արուճի տաճարը կառուցել է իշխան Գրիգոր Մամիկոնյանը՝ կնոջ Հեղինեի հետ, VII դ. 60-ական թվականներին: Պատկանում է գմբեթավոր դահլիճ տիպի կառույցներին: Եկեղեցին կանգնած է եռաստիճան գետնախարսխի վրա: Ունի 16,95 x 34,6 մ չափերի աղոթասրահ, առագաստային անցումով գմբեթ (այժմ՝ քանդված), արևելյան խորանի երկու կողմերում, երկուական պատուհաններով ավանդատներ՝ իրենց վերին թաքստոցներով: Թեև գմբեթը բացակայում է, տաճարն իր վեհությամբ գերիշխում է շրջակա ընդարձակ համայնապատկերի վրա: Ս. Գրիգոր եկեղեցին, իր չափերով, վաղ միջնադարյան գմբեթավոր դահլիճների մեջ ամենամեծն է: Մուտքերը հյուսիսային, հարավային և արևմտյան կողմերից են: Կառուցված է սև, սրբատաշ տուֆ քարով: Տաճարն ուշագրավ է նաև իր արտաքին և ներքին ճարտարապետական ու ոճական լուծումների միասնությամբ: Արտաքին հարդարանքը լուծված է վաղ միջնադարյան ճարտարապետության սկզբունքներով՝ բազմաթիվ մեծաչափ լուսամուտներ, արևելյան ճակատի «հայկական խորշեր», քանդակազարդ կամարապսակներ, հյուսկեն քիվեր: Արուճի տաճարի դերը հայկական ճարտարապետության մեջ նշանավորվում է իր որմնանկարներով, որոնք հայկական վաղ միջնադարյան մոնումենտալ գեղանկարչության լավագույն օրինակներից են: Հսկայածավալ, չափազանց լուսավոր ներքին տարածությունը որմնանկարներին հաղորդել է հանդիսավորություն և վեհություն: Երբեմնի հարուստ որմնանկարներից պահպանվել են որոշ հատվածներ, որոնք վկայում են VII դ. Ստեփաննոս նկարչի կատարողական բարձր վարպետության մասին:

Ս. Գրիգոր եկեղեցին, իր երկարամյա պատմության ընթացքում բազմիցս նորոգվելով, անաղարտ պահպանել է իր նախնական նկարագիրը: Առաջին անգամ նորոգել է Խաչատուր վարդապետը XV դ.: Հետագայում՝ 1946 թ., 1958-1959 թթ. և 1964 թ., վերանորոգվել են առանձին հատվածներ, և բարեկարգվել է եկեղեցու շրջակա տարածքը:

Արուճի տաճարի հարավային կողմում, ¬1947-1952 թթ. պեղումների ժամանակ (ղեկ.՝ Վ. Հարությունյան) բացվել են իշխան Գրիգոր Մամիկոնյանի VII դ. 60-ական թվականների պալատական կառույցի և տաճարից հարավարևելք գտնվող բազիլիկ շինության ավերակները: