Ստեղծագործական աշխատանքներ Ամանորի թեմաներով

Առաջադրանքների կատարման ժամանակահատվածը 18-08 հունվարի

Ստեղծի՛ր և ձևավորի՛ր քո ամանորյա ամսագիրը։ Ամսագրում կարող ես ներառել առաջարկված բաժիններից մի քանիսը, ցանկության դեպքում՝ բոլորը։

Ամանորյա հանելուկներ- Ամանորյա հանելուկներ հորինի՛ր։ Հորիննածդ հանելուկների պատաստխանները կարող ես ներկայացնել նկարների կամ ռեբուսների տեսքով։

Ամանորյա շուտասելուկներ— Տրված բառերից մի քանիսն առանձննացրո՛ւ և դրանց գործածությամբ ամանորյա շուտասելուկներ հորինի՛ր։

լույսեր, ուրախ, կատարի, Նոր տարի, բարի, արի, բեր, բոլորի, սեր, մաղթանքներ, երգ, պարի, վառի։

Բառերը կարող ես նաև ի՛նքդ առաջարկել։

Ամանորյա խորհուրդներ մեծերին ու փոքրերին։

Ամանորյա խաչբառ, լաբիրինթ կամ գլուխկոտրուկ։

Ամանորյա բարեմաղթանք-բառախաղեր։

Հետաքրքիր փաստեր ու տեղեկություններ Ամանորի, Սուրբ Ծնունդի ու դրանց խորհրդանիշերի մասին։

Ամանորյա հետաքրքիր սովորույթները իմ նախընտրած երկրում։

Ամանորյա հումոր

Ամանորյա հետաքրքիր բաղադրատոմս

Ստեղծագործական աշխատանքներ

Ընտրի՛ր քեզ դուր եկած ստեղծագործական աշխատանքը և կատարի՛ր։

Տարեմուտի խոստովանություն

Նամակ Ձմեռ պապիկին

Ամանորի ամենասպասված հյուրը

Ջ․ Ռոդարի․ <Իրերի կերպավորում> հնար

Ես Ձմեռ պապ եմ․․․

Օգնող հարցեր

  • Մանրամասն նկարագրի՛ր Ձմեռ պապուն, նրա տնակը, բնակավայրը:
  • Քեզ ծանոթ համակարգչային ծրագրով նկարի՛ր նրան։
  • Ներկայացրո՛ւ նրա օրվա անելիքները, ամանորյա նախագծերը  (ե՞րբ կամ ինչպե՞ս է արթնանում, ի՞նչն է  Ձմեռ պապու  զարթուցիչը, որտեղ կամ ինչպե՞ս է լվացվում, ի՞նչ է ուտում  նախաճաշին և այլն․․․)
  • Ներկայացրո՛ւ Ձմեռ պապու օրագիրը։
  • Պատմի՛ր նրա ցանկությունների ու երազանքների մասին:
  • Ո՞վ է Ձմեռ պապու <Ձմեռ պապը>։

Եթե ես տոնածառ լինեի

Թե ինչպես եղևնին դարձավ փշատերև

Ջ․ Ռոդարի․ <Ի՞նչ կլիներ եթե․․․> հնարի կիրառություն

Ի՞նչ կլիներ, եթե նոր տարին գար, իսկ հինը չգնար

Ի՞նչ կլիներ, եթե ամանորի գիշերը ժամացույցը հանկարծ սկսեր հետ պտտվել

Ի՞նչ կլիներ, եթե Ձմեռ պապը քնած մնար ու Ամանորի գիշերը նվերը չհասցներ

Ի՞նչ կլիներ, եթե Ձմեռ պապը նվերի փոխարեն բոլոր երեխաներին միայն խորհուրդներ բաժաներ

Ջ․ Ռոդարի․ <Լճակի մեջ նետված քարը> հնարի կիրառություն

Ամանորյա մի բառ գրի՛ր ու մտքիդ առաջինը եկած բառերի շարքը գրի առ։

Օրինակ՝ տոնածառ-կանաչ-գեղեցկություն, խաղաղություն, երկիք, աստղեր, երազ։

Ջ․ Ռոդարի․ <Երևակայական երկանդամություն> հնարի կիրառություն

Գրածդ առաջին ու վերջին բառերն ընտրի՛ր ու ստացված բառակապակցությամբ զվարճալի պատում հորինի՛ր։

Օրինակ՝ տոնածառի երազը, երազկոտ տոնածառը, երազն ու տոնածառը

Ամանորյա ընտանեկանն ֆիլմադարան-առաջարլի՛ր ամանորյա մուլտֆիլմերի ու ֆիլմերի քո ընտրանին։

Ամանորյա ընթերցարան-Կազմի՛ր քո ամանորյա ընթերցարանը։

Հայրենագիտություն, առաջին ուսումնական շրջանի հաշվետվություն

  • Բլոգումդ ունես հայրենագիտության բաժին։ Տեղադրի՛ր բլոգիդ հայրենագիտության բաժնի հղումը։

Այո, ահա հղումը։

Առասպել ծիրանենու՝ հայկական տոնածառի մասին

big_1356500843_8070828

Ասում են, որ այն ժամանակներից, երբ ցամաքեցին Համաշխարհային ջրհեղեղի ջրերը, առաջին ձյունն իջավ Արարատ սարի վրա՝ հայերի նախահայր Հայկի հոր՝ Թորգոմի օրոք: Այդ ձյունատեղումից անցել է ոչ պակաս, քան չորս հազար հինգ հարյուր տարի: Այդ օրերին Արարատի գագաթից սաստիկ սառնամանիք իջավ դաշտավայրի վրա:Դա առաջին անգամն էր, որ ձյունը սարի վրա չհալեց: Եվ գագաթներից իջած ցուրտը հարձակվեց դաշտերի ու այգիների վրա: Թորգոմը որպեսզի ինչ-որ մրգատեսակի ծառ փրկի, արմատահան արեց մի ծիրանի ծառ ու տարավ այն իր տունը: Նույն բանն արեցին դաշտավայրի բնակիչները:

Իսկ շուտով պիտի նոր տարի գար: Հեթանոսական ժամանակաշրջանում հայ ժողովուրդը տոնում էր Նոր տարին գարնան սկզբին:Եվ հնչեցին որոտաձայն թմբուկները, ազդարարելով, որ սկսվում են ամանորի տոնակատարությունները: Դաշտավայրի բնակիչները դուրս եկան իրենց տներից փողոցներն ու սկսեցին շնորհավորել միմյանց՝ նոր տարվա առթիվ բերած կարասներից իրար գինի հրամցնել, կենացներ ասել ու ցանկանալ իրար առողջություն, հաջողություն ու եկող Նոր տարում այնպիսի մի խաղողի բերք ստանալ, որ նրանից պատրաստած գինին լինի ավելի համեղ ու բուրավետ: Շուտով նրանք հարբեցին ու սկսեցին պարել: Ինչ-որ մեկը տնից դուրս բերեց ծիրանի ծառը, և նրա շուրջը սկսվեց շուրջպարը:Հաջորդ տարի գարունն այդքան ցուրտ չէր: Բայց մարդիկ, այնուամենայնիվ, իրենց այգիներից ծառեր դուրս բերեցին ու զարդարեցին։ Գալող տարի ծիսակատարությունները ավելի ճոխացան: Եվ այդպես շարունակվեց, ու այդ ավանդույթը փոխանցվեց սերնդից սերունդ: Այդ ժամանակվանից բոլոր հայկական ընտանիքներում Նոր տարին տոնում են տան մեջ զարդարված կանաչ ծառի կամ կանաչ ճյուղի պարտադիր ներկայությամբ: Այդպիսի Ամանորի ծառը սկսվեց կոչվել «տոնածառ» կամ «տոնական ծառ»: Եվ մինչև այսօր էլ Հայաստանում Ամանորի զարդարված եղևնին կոչվում է «տոնածառ»:

Реклама

about:blank

Ծիրան բառը  հայկական ծագում ունի և նշանակում է տիեզերական պտուղ, այստեղից էլ այն, որ ծիրանենին ստանում է պետական և արքայական իմաստ: Ծիրանանալ հայոց լեզվում նշանակում է թագավոր դառնալ, թագադրվել, արքայանալ: Իսկ ծիրանածնունդ կամ ծիրանածին նշանակում է արքայազն, թագավորից ծնված: Ծիրանակիր բառը,  նշանակում է արքա և ծիրանի գոտի, որը նշանակում է երկնքի յոթ կամար կամ ծիածան:

Արաբները ծիրանն անվանում են թուֆալ ալ Արմանի: Հին ազգերը Հայաստանն անվանում են աստվածների երկիր, որտեղ վեր է խոյանում Տիեզերական լեռը՝ Արարատը, և աճում է Տիեզերական ծառը՝ ծիրանենին:

Եվ վերջում ավելացնենք, որ հայկական մրգերից միայն ծիրանն է երկու մասի բաժանվում հեշտությամբ, և միայն ծիրանի փայտից են պատրաստում ծիրանափողը՝ դուդուկը, որով նվագում են աստվածային երաժշտություն:

Մաթեմատիկա մաս 2․

1․ Թվերը վերլուծեք պարզ արտադրիչների.
Օրինակ՝ 10=5‧2

  • 28
    28=2x2x7
  • 34
    34=2×17
  • 49
    49=7×7
  • 120
    120=5x2x2x2x3
  • 62
    62=2×31
  • 26
    26=2×13
  • 38
    38=2×19
  • 68
    68=2x2x17
  • 150
    150=5x5x2x3

    2. Թվերը պարզ արտադրիչների վերլուծելով՝ գտեք նրանց
    ընդհանուր պարզ արտադրիչները․

    Օրինակ՝ 6 և 10 թվերի ընդհանուր պարզ արտադրիչները
    գտնելու համար 6 և 10 թվերը վերլուծենք պարզ արտադրիչների.

    6=2‧3, 10=2‧5, ուստի 2-ը կոչվում է 6 և 10 թվերի ընդհանուր պարզ
    արտադրիչ։
  • 16 և 10=2
  • 20 և 18=2
  • 14 և 22=2
  • 55 և 22=11
  • 50 և 16=2
  • 64 և 24=4
  • 7 և 10=1
  • 6 և 40=2

    3.Թվերը պարզ արտադրիչների վերլուծելով՝ գտեք տրված թվերի ամենամեծ ընդհանուր բաժանարարը.

    Օրինակ 1.՝ 6 և 10 թվերի ամենամեծ ընդհանուր բաժանարարը
    գտնելու համար 6 և 10 թվերը վերլուծենք պարզ արտադրիչների.

    6=2‧3, 10=2‧5, 6 և 10 թվերի ընդհանուր պարզ արտադրիչը 2-ն է, որը կլինի 6 և 10 թվերի ամենամեծ ընդհանուր բաժանարարը՝ (6,10)=2:
  • 48 և 68=2
  • 4 և 14=2
  • 33 և 44=11
  • 25 և 20=5
  • 8 և 56=8
  • 15 և 30=15
    4. Սիրելի սովորողներ, այժմ ինքներդ կազմեք նմանատիպ առաջադրանքներ։

Աշտարակ քաղաքի եկեղեցիները

Սուրբ Մարիանե եկեղեցի

Սուրբ Մարիանե եկեղեցին գտնվում է Արագածոտնի մարզի Աշտարակ քաղաքի հյուսիս-արևելքում և կառուցվել է 1281թվականին դարչնագույն սրբատաշ տուֆից, իսկ 1838 թվականին կառուցվել է զանգակատունը։ Ներքուստ այն խաչաձև կենտրոնագմբեթ է, իսկ արտաքուստ՝ ուղղանկյուն (11.45 X 8.88 մետր)։ Եկեղեցու թմբուկը ներսից կլորաձև է, դրսից՝ տասանիստ։ Հարավային ճակատին պահպանվել է արևային ժամացույցը։ Սուրբ Մարիանեն աչքի է ընկնում իր սլացիկ համաչափություններով, թմբուկի շքեղությամբ և սլացիկ գմբեթով։ Հարդարանքից ուշագրավ են պատուհանների կիսագլանային հատվածքի քառանկյուն պարակալները՝ խաչաձև դասավորված եռաթև հավելումներով։ Հարավային խաչաթևի կտուրի զանգաշտարակը կառուցվել է 1838թվականին։ Շուրջը պահպանվել են խոշոր, անմշակ բազալտից պարսպի մնացորդներ։

սուրբ Կարմրավոր եկեղեցի

Սուրբ Կարմրավոր եկեղեցի

Աշտարակ քաղաքի բարձրադիր հատվածում կանգնած է փոքր ու պարզ, բայց գեղեցիկ ու խորհրդավոր Սբ. Աստվածածին կամ Կարմրավոր եկեղեցին: Ցավոք մեզ հայտնի չեն եկեղեցու հիմնադրման տարեթիվը և այն կառուցող ճարտարապետի անունը, սակայն եկեղեցու պատերը երիզող մեկտողանոց արձանագրությունից ենթադրվում է, որ այն հանդիսանում է 7-րդ դարի հայկական ճարտարապետության հուշարձան: Ըստ ավանդության, դարեր առաջ Աշտարակում ապրում էին երեք քույրեր, որոնք սիրահարվում են միևնույն երիտասարդի՝ Սարգիս անունով: Երկու ավագ քույրերը որոշում են զոհաբերել իրենց և իրենց սերը՝ հանուն կրտսեր քրոջ երջանկության ու սիրո: Նրանք՝ կարմիր և ծիրանագույն զգեստներ հագած, նետում են իրենց անդնախոր ձորը: Քույրերի մահվան լուրն իմանալով՝ փոքր քույրն էլ սպիտակ զգեստ է հագնում ու նույնպես նետվում ձորը: Սարգիսն իր դառը վշտից ճգնավոր է դառնում: Ձորի եզրին հետագայում երեք եկեղեցի է կառուցվում՝ Կարմրավորը, Ծիրանավորը և Սպիտակավորը:

Սբ. Կարմրավորը կենտրոնակազմ խաչաձև գմբեթավոր կառույցների բնորոշ և անաղարտ պահպանված նմուշներից է: Ըստ նորագույն հետազոտությունների, այս տիպը Հայաստանում զարգացած է եղել դեռևս 5-րդ դարում և ունեցել բազմաթիվ օրինակներ: Եկեղեցին արտաքուստ և ներքուստ խաչաձև, տրոմպային փոխանցումով գմբեթավոր կառույց է: Ութանիստ թմբուկը պսակված է կղմինդրածածկ կորագիծ վեղարով, որը նույնանյութ և նմանաձև տարրի պահպանված հնագույն օրինակն է: Ներսում պահպանվել են որմնանկարների մնացորդներ: Վարպետորեն ընտրված համաչափությունների շնորհիվ ներդաշնակված ծավալներով կառույցը միաձույլ արձանի տպավորություն է թողնում: Կարմրավորի շուրջը տեղադրված են հետաքրքիր խաչքարեր, որոնցից հայտնի է Ծակ-Քարը: Իր անունն այն ստացել է պատվանդանում ունեցած անցքի պատճառով: Հայտնի է, որ 18-րդ դարում Կարմրավորը եղել է նաև կուսանաց վանք: Այնտեղ պահպանված են Կալկաթայից բերված հնդկական մի նկարազարդ վարագույր և Շուխյանց ընտանիքի կողմից նվիրաբերված Շուխոնց ձեռագիր ավետարանը: Եկեղեցու բակում թաղված է հայ նշանավոր բանաստեղծ Գ. Էմինը, որը բանաստեղծության տեսքով փողած իր կտակում ցանկությունն է հայտնել հավերժորեն ամփոփվելու հենց Կարմրավոր եկեղեցու բակում:

սուրբ Ծիրանավոր եկեղեցի

Հռիփսիմեատիպ, հնգագմբեթ տաճարը գտնվում է Ավան թաղամասի հյուսիսային մասում՝ կիսավեր վիճակում։ Այն վաղ միջնադարյան հայկական ճարտարապետության լավագույն հուշարձաններից է։

Ըստ Ճարտարապետներ Թորոս Թորամանյանի և Կ. Ղաֆադարյանի ուսումնասիրությունների՝ տաճարը կառուցվել է 6-րդ դարում։ Համալիրը բաղկացած է Կաթողիկե (Ծիրանավոր) եկեղեցուց, Ավանի Տաճարից և կաթողիկոսական պալատից։ Շրջակայքում պահպանվել են կոթողներ (5-6-րդ դդ.) ու արձանագիր խաչքարեր, (XIII-XVII դդ.) միջնադարյան գերեզմանոցի հետքեր։ Ավելի ուշ՝ 1938-1968 թթ. ընթացքում ամրակայման, մասնակի վերականգնման և բարեկարգման աշխատանքներ են կատարվել։ Հայտնաբերվել է Ամենայն Հայոց Եզր կաթողիկոսի երկլեզու (հայերեն և հունարեն) ծածկագիր արձանագրությունը (VII դարի 30-ական թթ.), որն Ավանում պահպանված գաղտնագրման առաջին օրինակն է։ Հայտնաբերվել է նաև Իվանե Զաքարյանի արձանագրությունը, որում ասվում է. «Ով տեր լինի այս տարածքին, թող հող և ջուր ավելացնի ավանցիներին»։

Ավանի տաճարը կառուցել է Հովհան Բագարանցի հակաթոռ կաթողիկոսը։ VI դարավերջին պետականությունից զրկված Հայաստանը բաժանված էր Պարսկաստանի և Բյուզանդիայի միջև։ Բյուզանդիան ցանկանում էր քաղեդոնականություն (երկբնություն) տարածելով իր տիրապետությունն ամրապնդել Հայաստանում։ Այդ նպատակով Մորիկ կայսեր հրամանով ստեղծվել էր Ավանի կաթողիկոսությունը՝ ի հակակշիռ Պարսկաստանի տիրապետության տակ գտնվող Դվինի հայոց հայրապետական աթոռի։ Ուստի այս տաճարում կաթողիկոս է ձեռնադրվել բյուզանդամետ Հովհան Բագարանցին (591-601 թթ)։ 602 թվականին պարսից ոսրո Բ Փարվեզ արքան գրավել է Ավանը և վերացրել կաթողիկոսությունը։ Տաճարի խոնարհման ճշգրիտ թիվը հայտնի չէ, սակայն ենթադրվում է, որ այն նույնպես ավերվել է 1679 թ. հունիսի 4-ի երկրաշարժից։ Պահպանվել են պատերը՝ արևելյան կողմից ցածր, մյուս ճակատներում զգալի բարձրությամբ։ Տաճարի մասնակի ամրացումը կատարվել է 1940 թ., հուշարձանների պահպանության պետական կոմիտեի կողմից՝ հուշարձանը հետազոտող Նիկոլայ Տոկարսկու ղեկավարությամբ։ 1968 թ բարեկարգվել է տաճարի տարածքը, իսկ 1978 թ պեղվել է կաթողիկոսարանի պալատական շենքը, նորոգվել Կաթողիկեի հարավային ճակատը։ Տաճարը ներկայումս կիսավեր վիճակում է։

Համալիրի հիմնական կառույցը հայ միջնադարյան ճարտարապետության մեջ առաջին քառախորան, անկյունային խորշերով եկեղեցին է։ Այն կիսավեր է, պահպանվել են 2-2,5 մ բարձրությամբ պատերը։ Ունի երկու մուտք՝ արևմտյան շքամուտք և հարավային, որով եկեղեցին կապվել է կաթողիկոսական պալատի հետ։ Արևմտյան մուտքի վերևում՝ ներսից, իբրև բարավոր ագուցված է մի խոշոր վիշապաքար (մ.թ.ա. 3-2-րդ հազարամյակներ)։ Արտաքինից ուղղանկյուն, ներսից խաչաձև հորինվածքով եկեղեցին նաև արտաքին անկյունավոր խորշեր ունի։ Տաճարի չորս անկյուններում կառուցվել են նաև բոլորակաձև ավանդատներ, որոնց շնորհիվ կառույցի ներքնամասի հորինվածքը խաչաձև է դառնում։ Տաճարը միայն մեկ խոշոր գմբեթ է ունեցել։

Ըստ Հայկական սովետական հանրագիտարանի (Հատոր Ա, էջ 603)` Ավանի տաճարն իր ճարտարապետական հորինվածքով նման է Արամուսի Ծիրանավոր, Էջմիածնի Հռիփսիմե, Սիսիանի Ս. Հովհաննես, Գառնահովիտի Ս. Գևորգ, Այգեշատի Թարգմանչաց վանքերին։ Թվարկված վանքերից այն հնագույնն է։

սուրբ Սպիտակավոր եկեղեցի

Սպիտակավոր եկեղեցու ավերակները գտնվում են Աշտարակ քաղաքում: Եկեղեցին կառուցված է եղել 14-րդ դարում:

Ըստ լեգենդի երեք քույրեր, որոնք բնակվում էին Աշտարակում, սիրահարված էին Սարգիս անունով արքայազնին: Երկու մեծ քույրերը, որոշելով սիրո ճանապարհ բացել փոքր քրոջ համար, նետվում են ձորը եւ ինքնասպան լինում: Փոքր քույրը, իմանալով այդ ամենը, նույնպես նետվում է ձորը:

Սարգիսը, դառնալով միանձն (ճգնավոր), երեք եկեղեցի է կառուցում քույրերի հիշատակին եւ եկեղեցիները անվանում քույրերի վերջին օրվա հագուստի գույներով` Կարմրավոր, Ծիրանավոր եւ Սպիտակավոր: Հետագայում Ս.Սարգիս եկեղեցին կառուցվում է այն վայրում, որտեղից եւ հիանալի տեսարան է բացվում դեպի վերոնշյալ` Կարմրավոր, Ծիրանավոր եւ Սպիտակավոր եկեղեցիները։


Передышка 1

От деревни до ближнего леса дорога шла через широкое поле. Идёшь по нему в летний день – солнце печёт, жара. Но как раз на половине пути, у самой дороги, росла берёза…
Кто бы из леса в деревню или обратно ни шёл, обязательно сядет и отдохнёт в прохладной тени под старым деревом. Кругом всё поле даже блестит от солнца, а под густой берёзой всегда прохладно. Над головой зелёные листья шумят, будто зовут присесть и передохнуть немножко. Вот и прозвали эту берёзу „Передышкой”.
Ранней весной, только пригреет солнце, а Передышка уже зазеленела, стоит среди поля нарядная, усыпанная молодыми листочками. А осенью Передышка становится вся жёлтая. Подует ветер, и полетят с дерева золотые листья. Целые стаи перелётных птиц садились передохнуть на берёзу. Но вот однажды осенью собрали ребята в лесу сухие ветки и возвращались домой. Дошли они до берёзки и присели отдохнуть. Посидели немного, а потом кто-то из них предложил:
– Давайте костёр разожжём, погреемся и картошку испечём.
Сказано – сделано. Наломали сухих веток, стали их зажигать, а они не горят. Ветром огонь задувает.
– Постойте! – кричит один из мальчиков. – Тащите-ка ветки к берёзе. Она наш костёр от ветра закроет.

С тех пор стали ребята между корнями берёзы костёр разводить, картошку печь. Огонь разжигать было очень удобно: надерут коры с той же берёзы, она хорошо горит, в один миг костёр разгорается. Всю кору внизу с дерева ободрали. А между корнями получилась
большая чёрная дыра – настоящая печь.

печь (испечь) картошку – կարտոֆիլ խորովել                         кора – կեղև
зажигать (зажечь) костёр – խարույկ վառել

Ответьте на вопросы.
1. Почему под старой берёзой часто садились отдыхать люди?
2. Как выглядела берёза весной и осенью?
осенью он бил жолтим а весной зазеленела
3. Почему разводить костёр под деревом было очень удобно?
не было воздуха
4. Как вы думаете, можно ли разводить огонь под деревом?
нет
5. Что бы вы сказали ребятам, которые разжигают костёр между корнями дерева?

2.Составьте словосочетания по образцу с данными словами.
Образец: берёза – большая зёная берёза.
Весна-прекраный яркий весна, ветка тонкий длиной ветка, картошка круглый хрустящий картошка, кора, дыра глубоко уродливый дыра

.

3.Прочитайте предложения. Задайте вопросы к выделенным словам.
Образец: (кто?) Мальчик развёл костёр. – Мальчик (что сделал?)
развёл костёр.
1. У самой дороги росла берёза.-дороги росла берёза 2. Родник поил людей свежей водой-Родник поил людей свежей водой .
3. Озеро блестело на солнце-Озеро блестело на солнце

4. Допишите окончания.
1. Зимой птицы улетел очен долгио в тёплые края. 2. Весной зацвел цвити и деревья в саду. 3. Мальчики развел в лису костёр. 4. Вода из родника восстанавливал своий силы. 5. Люди придумал большой собирать дождевую воду в железные баки. 6. Старики рассказывал своё волшебном источнике.

ՆՅՈՒԹԵՐԻ ԵՐԵՔ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿՆԵՐԸ

Կատարելով դիտարկումներ կհամոզվեք, որ նյութերը հանդես են գալիս տարբեր վիճակներում։ Որոշ նյութեր սովորական պայմաններում հեղուկ վիճակում են, մյուսները՝ գազային, երրորդները՝ պինդ։ Կախված պայմանների փոփոխությունից՝ նրանց վիճակները կարող են փոփոխվել:

Օրինակ՝ ջուրը տնային պայմաններում հեղուկ վիճակում է, սառեցվելիս հեղուկ վիճակից վերածվում է պինդ վիճակի՝ սառույցի, իսկ տաքացվելիս՝ գազային վիճակի՝ գոլորշու: Սառույցը ջրի պինդ վիճակն է, իսկ գոլորշին՝ գազային: Ոսկին սովորական պայմաններում պինդ վիճակում է, շատ բարձր ջերմաստիճանում հալվում է և վերածվում հեղուկի, իսկ ջերմաստիճանն ավելի բարձրացնելու դեպքում սկսում է եռալ և վերածվել գազի։
Նյութը, կախված պայմաններից, հիմնականում լինում է պինդ, հեղուկ կամ գազային վիճակում։
Դիտարկենք տարբեր մարմիններ և, պարզ փորձեր կատարելով, ծանոթանանք դրանց որոշ հատկություններին։
Վերցնենք ապակուց, երկաթից և պղնձից պատրաստված ձողեր, որոնք սովորական պայմաններում պինդ վիճակում են։ Դժվար չէ համոզվել, որ այդ նույն պայմաններում ինչ դիրքով և որտեղ էլ դնենք այդ ձողերը, դրանք կպահպանեն իրենց ձևն ու ծավալը։
Պինդ մարմինները պահպանում են իրենց ձևն ու ծավալը։
Սա պինդ մարմինների հատկություններից է։
Այժմ դիտարկենք հեղուկները։ Վերցնենք 50 մլ ծա-վալով որևէ հեղուկ, օրինակ՝ մասուրի հյութ, և լցնենք բաժակի մեջ։ Նա կընդունի բաժակի ձևը։ Եթե լցնենք մեկ այլ անոթի մեջ, ապա կընդունի այդ անոթի ձևը, բայց նրա ծավալը կրկին կմնա 50 մլ։ Դա նշանակում է, որ մի անոթից այլ անոթ տեղափոխվելիս հեղուկի ծավալը պահպանվում է, բայց ձևը փոխվում է՝ ընդունում է այն անոթի ձևը, որտեղ լցված է:
Հեղուկները պահպանում են իրենց ծավալը, բայց ձևը՝ ոչ։ Սա հեղուկների հատկություններից է:
Դիտարկենք գազային վիճակում գտնվող նյութերից օրինակ՝ օդի նմանատիպ հատկությունը: Եթե օդով լի գնդակը սեղմենք, ապա նրա ձևը կփոխվի, և բնականաբար այդ նույն ձևը կստանա նաև նրանում եղած օդը: Եթե գնդակի ծավալը փոքրացնենք՝ նրա մի մասը սեղմելով, ապա այդ նույն ծավալը կստանա նաև նրանում եղած օդը: Դժվար չէ հետևություն անել, որ գնդակի մեջ լցված օդն ընդունում է տվյալ գնդակի ձևն ու ծավալը: Գնդակի ձևի ու ծավալի փոփոխությունից փոփոխվում են նաև նրանում եղած օդի ձևն ու ծավալը:
Գազերը չեն պահպանում ոչ իրենց ձևը, ոչ ծավալը և զբաղեցնում են իրենց տրամադրված ողջ տարածքը։
Սա գազերի հատկություններից է:
Առաջադրանք
Թվարկեք 2–ական նյութ, որոնք սովորական պայմաններում հետևյալ վիճակներում են.
ա) պինդ բ) հեղուկ գ) գազային

Умный попугай

Купил папа Ирочке попугая. Научила Ирочка его мяукать, лаять, говорить „Здравствуйте, ребята!” и захотела показать его своим одноклассникам. Решила она пойти с попугаем в школу, а бабушка к ней с просьбой:
– Сходи, пожалуйста, в магазин.
– Вот ещё! – ответила Ирочка. – Мне некогда! Отстань!
Она всегда так говорила, когда бабушка просила её что-нибудь сделать. Отнесла Ирочка попугая в школу. Окружили её одноклассники.

– Поздоровайся с ребятами, Чико!
А попугай вместо „Здравствуйте, ребята!” говорит:
– Отстань!
Ребята удивились, а Ирочка покраснела, но тут же спросила снова попугая:
– А как кошка мяукает? Помяукай, Чико!
Попугай посмотрел на Ирочку и в ответ:
– Вот ещё!
– А как собачка лает? – чуть не плача, спросила Ирочка.
– Мне некогда! – прокричал попугай.
Ребята засмеялись, а Ирочка рассердилась.
– Вот противный! Ничего говорить не хочет.
– Как не хочет? – не согласились ребята. – Он нам очень многое рассказал. Молодец, Чико!

Согласитесь или возразите. Найдите в тексте отрывки, подтверждающие ваши слова.
1. Ирочка учила попугая разговаривать, но он ничему не научился.
не сагласна
2. Ирочка рассердилась на попугая, потому что он забыл всё, чему она его научила.
не сагласна

3. Попугай о многом рассказал ребятам.
согласна

Разделите текст на части в соответствии с планом. Дополните недостающие части плана.
1. Чему научила Ирочка попугая?
Здравствуйте, ребята
2. О чём попросила бабушка Ирочку?
магазин
3. что узнали друзя
что она плоха сибя видот
4. что попугае сказал
Отстань Вот ещё Мне некогда

Прочитайте предложения. Обратите внимание на то, как нужно задавать вопросы к выделенным словам.
1. Девочка помогает маме. – Кто помогает маме? Что делает девочка?
2. Ребята играют во дворе. – Кто играет во дворе? Что делают ребята?
3. Тетрадь лежит на столе. – Что лежит на столе? 4. Книги лежат на на парте? – Что лежит на парте?

Реклама

Напишите вопросы к выделенным словам.
Образец: Карен рисует дерево. – Кто рисует дерево?

  1. Ученики изучают русский язык. 2. Армен очень любит читать книги о животных. 3. Анаит пишет контрольную по математике. 4. Девочка слушает музыку. 5. Клетка с попугаем стоит на столе.

Домашнее задания: «Умный попугай» читать, рассказывать